Việc Trung Quốc bay thử đường băng trên đảo nhân tạo xây trái phép tại Trường Sa làm dấy lên quan ngại nước này sắp lập một vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) tương tự như ở Hoa Đông.
Reuters dẫn lời các quan chức và các nhà phân tích nước ngoài: chuyến bay thử đầu tiên của Trung Quốc tại đường băng mới trên đảo nhân tạo ở Biển Đông cho thấy các cơ sở mà Bắc Kinh xây trái phép đang được hoàn thành đúng tiến độ và các chuyến bay quân sự chắc chắn sẽ diễn ra sau đó.
Sự hiện diện quân sự ngày một tăng của Trung Quốc tại vùng biển tranh chấp có thể dẫn tới một vùng phòng không do Bắc Kinh kiểm soát, theo các chuyên gia. Và điều này sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Trung Quốc với các quốc gia có yêu sách khác cùng với Mỹ tại một trong những khu vực bất ổn nhất thế giới.
 |
Đường băng tại Đá Chữ Thập, 1 trong 3 đường băng được Trung Quốc xây trái phép trên các đảo nhân tạo thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ảnh: REUTERS/CNES 2015. DISTRIBUTION AIRBUS DS / IHS: 1640203/HANDOUT VIA REUTERS |
Bộ Ngoại giao Việt Nam đã trao công hàm phản đối chính thức trong khi phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose nói rằng Manila đã lên kế hoạch tương tự. Cả 2 nước đều có tuyên bố chủ quyền chồng lấn với Trung Quốc.
Ông Jose nói với các phóng viên: "Có một nỗi lo rằng Trugn Quốc sẽ kiểm soát Biển Đông và điều này sẽ ảnh hưởng tới tự do hàng hải và hàng không".
Trung Quốc vẫn đang xây các đường băng trên những đảo nhân tạo trong vòng 1 năm qua và việc đưa máy bay ra đảo không có gì đáng ngạc nhiên mặc dù điều này gần như chắc chắn sẽ làm gia tăng căng thẳng.
Nên đọcĐường băng tại Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) dài 3.000 m và là 1 trong 3 đường băng được xây dựng trên những đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây trái phép trên 7 rạn san hô ở Trường Sa.
Các đường băng này đủ dài cho các máy bay ném bom tầm xa, máy bay vận tải cũng như các chiến đấu cơ tốt nhất của Trung Quốc hoạt động. Điều này cho phép Trung Quốc hiện diện sâu vào trung tâm hàng hải tại khu vực Đông Nam Á, điều mà nước này vẫn thiếu cho tới nay.
Mỹ và các quan chức khu vực cugnx cho biết Trung Quốc đang tiến hành hoạt thành một loạt các cảng, kho và những khu nhà cho nhân viên trên các đảo mới.
Đá Chữ Thập được dự kiến là nơi đặt các radar cảnh báo sớm và các thiết bị liên lạc quân sự, họ nói.
Các quan chức Trung Quốc nhiều lần nhấn mạnh rằng các đảo nhân tạo trái phép này chủ yếu dùng cho mục đích dân sự, chẳng hạn như hoạt động bảo vệ bờ biển và nghiên cứu đánh bắt cá.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cuối tuần vừa rồi cho biết chuyến bay thử được dự kiến kiểm tra xem đường băng có đạt tiêu chuẩn hàng không dân sự hay không.
Ông Leszek Buszynski, một thành viên thỉnh giảng tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược thuộc ĐH Quốc gia Australia tin rằng các cuộc đổ bộ quân sự lên những đảo này là "không tránh khỏi".
Không rõ bao lâu nữa, một vùng phòng không là điều có thể và khả thi trong tương lai một khi Trung Quốc tích tụ sức mạnh không quân tại đây.
"Một khi họ đã thử nghiệm vài chuyến bay, bước tiếp theo họ sẽ đưa một vài chiến đấu cơ - Su-27 và Su-33 - tới đây và để chúng đồn trú ở đây mãi mãi. Đó là những gì họ có thể làm", ông Leszek nói.
Vùng nhận dạng phòng không thực tế
Ian Storey, một chuyên gia về Biển Đông tại Viện ISEAS Yusof Ishak, Singapore cho rằng căng thẳng sẽ trầm trọng hơn khi Trung Quốc sử dụng các cơ sở mới để bành trướng sâu hơn ở Biển Đông.
Thậm chí, ngay cả khi Trung Quốc tạm thời ngừng tuyên bố Vùng nhận diện phòng không (ADIZ), nhu cầu bảo vệ đường băng mới và các cơ sở khác của Bắc Kinh cũng có thể hoạt động hiệu quả.
"Khi các cơ sở này đi vào hoạt động, những cảnh báo của Trung Quốc đối với máy bay quân sự và dân sự sẽ thành thói quen", ông Storey nói.
"Những sự kiện này là tiền thân của một ADIZ hoặc là một ADIZ có thực nhưng không được khai báo và điều này sẽ làm căng thẳng leo thang".
Bà Hoa, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 4/1 nói rằng họ không có kế hoạch lập một ADIZ ở Biển Đông trong trước mắt.
"Về việc Trung Quốc có thành lập một ADIZ hay không, quyết định sẽ dựa vào phán đoán của chúng tôi đối với tình hình cũng như các nhu cầu của mình". Bà Hoa cũng nói thêm rằng Bắc Kinh tôn trọng quyền của các nước khác đối với tự do hàng hải và hàng không.
Phía Trung Quốc đã bị Mỹ và Nhật Bản lên án vào cuối năm 2013 khi họ tuyên bố lập một ADIZ ở biển Hoa Đông, trong đó có cả một quần đảo không người đang tranh chấp với Tokyo.
Bảo Linh (theo Reuters)
