Ngày 30/6, Bắc Kinh đã tiết lộ chi tiết của luật an ninh quốc gia mới, dự đoán sẽ làm thay đổi cuộc sống của Hong Kong. Khi hàng ngàn người tập trung để tham gia cuộc biểu tình thường niên đánh giấu kỷ niệm ngày Anh bàn giao cho Trung Quốc năm 1997, cảnh sát chống bạo động đã dùng hơi cay và bắn đạn giả trong lúc bắt giữ đám đông. Những người biểu tình hô vang "chống cự cho đến cùng" và "Hong Kong độc lập". Một người biểu tình 35 tuổi tên Seth nói: "Tôi sợ vào tù nhưng vì công lý, tôi phải ra đường ngày hôm nay, tôi phải đứng lên".
Một phụ nữ bị cảnh sát xịt hơi cay. Ảnh: Getty
Cảnh sát phun vòi rồng để giải tán đám đông, sau đó, họ đã bắt hơn 300 người vì tụ tập bất hợp pháp, cản trở, sở hữu vũ khí và vi phạm luật mới. Trước đó, cảnh sát cũng đã viện diễn luật trong cuộc đối đầu đầu tiên với người biểu tình. Trong một tuyên bố, cảnh sát cho biết những người biểu tình tại vịnh Causeway và Wan Chai đã chặn đường và phá phách các cửa hàng, bỏ qua những cảnh báo bằng lời lặp đi lặp lại.
Luật này sẽ trừng phạt các tội ly khai, lật đổ, khủng bố và thông đồng với lực lượng nước ngoài và mức án có thể lên đến tù chung thân. Đây cũng là lần đầu tiên Trung Quốc chính thức thành lập các cơ quan an ninh của đại lục tại Hong Kong, với các quyền lực nằm ngoài luật pháp thành phố. Luật cho phép dẫn độ về Trung Quốc để xét xử.
Quốc hội Trung Quốc đã thông qua luật để đối phó với nhiều tháng biểu tình hồi năm ngoái tại Hong Kong. Điều này dấy lên lo ngại rằng Trung Quốc đang bóp nghẹt các quyền tự do của thành phố, vốn được đảm bảo bởi công thức "một quốc gia, hai chế độ" đạt được khi Hong Kong được trả về cho Trung Quốc. Các nhà chức trách Bắc Kinh và Hong Kong đã nhiều lần nói rằng luật này nhắm vào một vài "kẻ phá rối" và sẽ không ảnh hưởng đến các quyền, sự tự do hay các lợi ích của nhà đầu tư.
"Đau lòng"
Nhưng các nhà phê bình lo ngại nó sẽ phá vỡ sự tự do được coi là chìa khóa thành công, biến Hong Kong thành một trung tâm tài chính. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói rằng luật mới đã làm nhục tất cả các nước và Washington sẽ tiếp tục thực hiện chỉ thị của Tổng thống Donald Trump để chắm dứt trạng thái đặc biệt của lãnh thổ này.
Người biểu tình phản đối luật an ninh quốc gia xuống đường đúng ngày Hong Kong được trao trả về cho Trung Quốc. Ảnh: Reuters
Anh cho biết họ sẽ đứng lên và cung cấp cho tất cả những người Hong Kong hộ chiếu hải ngoại của Anh ( British National Overseas), chuẩn bị cho lộ trình nhập cư. Ngoại trưởng Anh Dominic Raab mô tả các cuộc biểu tình ngày hôm qua là đau lòng và chỉ trích HSBC cũng như các ngân hàng khác vì ủng hộ luật mới. Ông nói các ngân hàng không thể vì lợi nhuận mà hy sinh quyền của Hong Kong. Cả Anh và Canada đều đã cập nhật những tư vấn du lịch đến Hong Kong, nói rằng nguy cơ bị giam giữ đã gia tăng.
Một cựu nhân viên lãnh sự quán Anh tại Hong Kong, ông Simon Cheng nói rằng ông đã được chính phủ Anh cấp quyền tị nạn chính trị sau khi bị cảnh sát mật của Trung Quốc giam giữ và đánh đập trong 15 ngày năm ngoái. Trong một bài đăng trên Facebook sau khi luật an ninh quốc gia được ban hành, ông hy vọng những người Hong Kong khác cũng sẽ được chính phủ Anh bảo vệ.
"Quà sinh nhật"
Tại Bắc Kinh, Zhang Xiaoming, phó giám đốc điều hành Văn phòng các vấn đề Macau và Hong Kong cho biết những nghi phạm bị văn phòng an ninh mới bắt giữ có thể bị xét xử ở đại lục. Ông cho biết văn phòng mới tuân thủ luật pháp Trung Quốc và không thể hy vọng hệ thống luật của Hong Kong sẽ thực thi luật pháp đại lục. Điều 55 của luật tuyên bố văn phòng an ninh của Bắc Kinh tại Hong Kong có thể thực thi quyền tài phán đối với các vụ án "phức tạp" hoặc "nghiêm trọng". "Luật này là món quà sinh nhật (gửi đến Hong Kong) và sẽ cho thấy giá trị quý giá của nó trong tương lai", ông Zhang nói và cho biết luật sẽ không áp dụng hồi tố.
Phát biểu tại buổi lễ chào cờ để đánh dấu sự bàn giao, lãnh đạo Hong Kong Carrie Lam cho biết luật mới là sự phát triển quan trọng nhất kể từ năm 1997. "Đó cũng là một quyết định tất yếu và kịp thời để khôi phục sự ổn định", bà Lam nói.
