Trong lịch sử nghiên cứu tiền sử của loài người, ít cái tên nào gây được tiếng vang như Lucy, cá thể tiền sử được coi là "bà tổ" của loài người. Việc phát hiện và tái tạo hình ảnh của cô đã mở ra những trang mới trong lĩnh vực khảo cổ học và nhân loại học.
Ngày định mệnh ở Ethiopia
Ngày 24/11/1974, tại vùng Afar, Ethiopia, một đội nghiên cứu do Donald Johanson dẫn đầu đã tình cờ phát hiện ra một cổ xương chân nhỏ. Quá trình khai quật tiếp theo đã hé lộ một bộ hài cốt tiền sử khoảng 3,2 triệu năm tuổi, thuộc về loài Australopithecus afarensis. Bộ hài cốt được đặt tên Lucy dựa trên bài hát "Lucy in the Sky with Diamonds" của The Beatles, một bản nhạc mà đội nghiên cứu đang nghe vào tối hôm đó.
Hài cốt của Lucy cho thấy cô là một cá thể nhỏ bé so với tiêu chuẩn của con người ngày nay, cao khoảng 1,1m, nặng khoảng 29kg. Lucy thuộc về loài Australopithecus afarensis, một trong những loài tiền sử tiềm năng đứng đứng giữa nhánh tiến hóa của người tinh tinh và con người. Chính vì vậy, cô còn được gọi là "bà tổ loài người".
Xương chân và hông của Lucy cho thấy cô đã đi bộ hai chân, một đặc điểm quan trọng trong quá trình tiến hóa của con người. Điều này giúp khẳng định rằng việc đi bộ hai chân đã xuất hiện trước khi não của loài người phát triển đến kích thước lớn.
Phục dựng dung nhan "bà tổ loài người"
Dựa trên những phần hài cốt được tìm thấy, họa sĩ và nhà khoa học John Gurche đã tiến hành công việc phục dựng hình dáng và dung nhan của Lucy. John Gurche là một họa sĩ tiền sử nổi tiếng và là một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tái hiện hình dáng và khuôn mặt của những loài tiền sử. Ông đã dành hàng chục năm cho việc nghiên cứu và tái hiện hình dáng của các loài tiền sử, dựa trên hóa thạch và dữ liệu khoa học.
Trước hết, Gurche đã tiến hành nghiên cứu chi tiết về hóa thạch Lucy cùng với dữ liệu từ các nghiên cứu khoa học khác nhằm hiểu rõ hơn về cấu trúc xương và cơ thể của cô. Hóa thạch của Lucy bao gồm khoảng 40% bộ khung xương, bao gồm cả xương của phần trên và phần dưới cơ thể. Dựa trên những phần này, các nhà nghiên cứu đã có thể xác định cấu trúc cơ thể cơ bản của Lucy, cũng như kích thước và hình dáng của cô.
Để phục dựng dung nhan của Lucy một cách chính xác nhất, Gurche đã so sánh Lucy với các hóa thạch khác của Australopithecus afarensis và các loài tiền sử khác. Dựa trên hóa thạch, Gurche đã tái hiện xương và cơ bắp của Lucy, đặc biệt là khuôn mặt, bằng cách sử dụng các mô hình 3D và phương pháp điêu khắc truyền thống. Căn cứ vào khung xương, ông và các đồng nghiệp xác định Lucy có một hàm dưới nhô ra và một kích thước não tương đối nhỏ so với loài người hiện đại.
Các yếu tố như màu da, màu mắt, hoặc kiểu tóc đều không thể xác định chính xác dựa trên hóa thạch. Gurche sau đó đã "mặc" cho Lucy lớp da, đồng thời xác định những yếu tố còn lại dựa trên các nghiên cứu về loài tiền sử và những động vật gần giống hiện đại.
Trong khi dữ liệu khoa học đóng vai trò quan trọng, việc tái hiện dung nhan của Lucy cũng cần sự đánh giá chủ quan từ Gurche. Ông đã dựa trên kinh nghiệm và sự hiểu biết của mình để đưa ra những quyết định về các chi tiết mà khoa học chưa thể xác định.
Quá trình phục dựng thường đi kèm với việc xem xét và nhận phản hồi từ cộng đồng khoa học, để đảm bảo rằng bức hình được vẽ ra là chính xác và không thiên lệch.
Sự tái hiện dung nhan của Lucy (và các hóa thạch tiền sử khác) luôn dựa trên sự kết hợp giữa dữ liệu khoa học và sự đánh giá chủ quan của các chuyên gia. Mặc dù không thể xác định chính xác 100%, nhưng những bức hình này cung cấp một cái nhìn sâu rộng về quá khứ tiền sử của chúng ta.
