Mỹ ngày càng "nghiêm túc" ở Biển Đông

Mỹ bắt đầu có những động thái nghiêm túc nhằm đối phó với sức ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Biển Đông, trang Duowei – chuyên về tin tức chính trị của Mỹ – cho biết.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tại Bắc Kinh vào ngày 16/5/2015. (Ảnh/ CFP)

Không lâu trước chuyến thăm tới Bắc Kinh của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry hôm 16/5, Lầu Năm Góc thông báo hiện đang xem xét việc đưa máy bay quân sự và tàu để khẳng định quyền tự do hàng hải ở Biển Đông, nơi Trung Quốc đang tham gia vào một số tranh chấp lãnh thổ và các hoạt động cải tạo đất rộng lớn.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter cho biết quyết định này bao gồm việc gửi các máy bay và tàu tới khu vực nằm trong 12 hải lý thuộc các bãi đá mà Trung Quốc đã bồi đắp trong quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Tuần trước, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về khu vực Đông Á Daniel Russel cũng nói với Quốc hội rằng Mỹ sẽ không ngần ngại bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia và tôn trọng cam kết của nước này với các đồng minh, đối tác trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Trợ lý ngoại trưởng đặc trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương cũng nhận định Trung Quốc đang nhầm lẫn trong việc cải tạo gần 1.000 hecta đảo ở Biển Đông kể từ năm ngoái, và nói thêm: "Dù có đổ bao nhiêu cát lên một bãi đá ở Biển Đông cũng không thể tạo nên chủ quyền”.

Trợ lý bộ trưởng quốc phòng khu vực châu Á và Vấn đề An ninh Thái Bình Dương, David Shear, cho biết Lầu Năm Góc cũng đang củng cố liên minh với Nhật Bản và Australia, đồng thời triển khai quân đội tới Biển Đông để ngăn chặn "hiệu ứng gây mất ổn định của Trung Quốc" tại khu vực. "Sự hiện diện này không chỉ củng cố quan hệ ngoại giao của chúng tôi trong khu vực mà còn ngăn chặn những hành vi khiêu khích và làm giảm nguy cơ tính của những toán sai lầm trong khu vực”.

"[Bộ Quốc phòng Mỹ] đang hành động để bảo vệ lợi ích quốc gia ở Biển Đông: giải quyết hòa bình các tranh chấp, tự do hàng hải - hàng không, các quyền sử dụng biển hợp pháp quốc tế khác liên quan đến quyền tự do, thương mại hợp pháp không bị cản trở, tôn trọng luật pháp quốc tế và duy trì hòa bình ổn định ", ông Shear trình bày trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ.

Cam kết của chính giới Mỹ được đưa ra sau khi báo cáo thường niên của Lầu Năm Góc về quân đội Trung Quốc được công bố ngày 8/5, trong đó mô tả các hành động quân sự của Trung Quốc là "cưỡng ép ở mức độ thấp".

"Trung Quốc đã có các biện pháp cưỡng chế cường độ thấp nhằm thúc đẩy quyền tài phán trên biển của họ tại các khu vực tranh chấp thuộc Biển Hoa Đông và Biển Đông", báo cáo cho biết.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh đang "cực kỳ quan ngại" về kế hoạch bổ sung lực lượng đến Biển Đông của Mỹ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Oánh nói với các phóng viên: "Tự do hàng hải tuyệt đối không có nghĩa là tàu quân sự và máy bay nước ngoài có thể tự ý xâm nhập hải phận và không phận thuộc lãnh thổ quốc gia khác".

Theo Duowei, Mỹ đã chơi "tiểu xảo" này nhiều đến mức nhiều nhà quan sát không còn để ý. Mặc dù Mỹ nói rằng không đứng về bất kỳ phía nào trong tranh chấp lãnh thổ tại khu vực, nhưng có thể thấy rõ ràng Mỹ đang cố gắng bảo vệ lợi ích riêng của mình thông qua sự can thiệp gián tiếp với chiến lược răn đe và chiêu bài hỗ trợ các quốc gia đang có xung đột với Trung Quốc.

Ví dụ vào năm 2011, Ngoại trưởng Hillary Clinton khẳng định Mỹ cam kết bảo vệ Philippines chống lại sự gây hấn của Trung Quốc theo Hiệp ước Mỹ-Philippine năm 1952. Trong tháng 12 cùng năm, Hải quân Mỹ cung cấp cho Philippines một tàu khảo sát tuần tra trên Biển Đông. Chưa đầy 5 tháng sau đó, Hải quân Philippines cho gửi các tàu này đến tranh chấp Bãi cạn Scarborough , dẫn đến căng thẳng với PLA kéo dài nhiều tháng.

Mỹ cũng tăng tần suất, quy mô và chiều sâu của các cuộc tập trận hải quân chung với Philippines, với buổi tập trận gần nhất diễn ra vào tháng trước.

Trước đây, Mỹ chỉ đơn thuần đưa ra các cảnh báo bằng lời nói về phía Trung Quốc, hầu hết trong số đó dường như chỉ để làm cảnh. Tuy nhiên tại thời điểm này, động thái thực sự nghiêm túc của Washington rất có khả năng mang lại những thay đổi quyết liệt tới bối cảnh khu vực, tờ Duowei nói.

Vào tháng trước, sự thay đổi trong thái độ này càng rõ ràng khi Đô đốc PLA Ngô Thắng Lợi bày tỏ ý muốn hòa giải với người đồng nhiệm Mỹ Jonathan Greenert bằng cách cung cấp cho Mỹ và các nước khác quyền sử dụng chung cơ sở vật chất của Trung Quốc ở Biển Đông nhằm hỗ trợ và cứu hộ thảm họa nhân đạo. Ông Ngô thậm chí còn nói thêm rằng các hoạt động của Trung Quốc "sẽ không đe dọa đến tự do hàng hải và hàng không."

Tuy nhiên, Quyền Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke chỉ đơn giản trả lời rằng Mỹ "không quan tâm" trước khi kêu gọi Trung Quốc giảm căng thẳng trong khu vực.

Các chuyên gia an ninh hiện đang theo dõi chặt chẽ Nhật Bản sau khi báo cáo mới cho biết Tokyo dự định sẽ bắt đầu gửi máy bay trinh sát và tàu hải quân đến Biển Đông để hỗ trợ Mỹ tuần tra khu vực. Mặc dù bị lôi kéo vào cuộc tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở Biển Đông nhưng thực chất Nhật Bản không hề có lợi ích lãnh thổ trực tiếp nào ở khu vực này.

Trang Nhung (Theo Wantchinatimes)