Sau hơn 40 năm im lặng, năm 2009, một trung úy từng chỉ huy binh lính thảm sát người dân tại Mỹ Lai đã nói lời xin lỗi vì những tội ác đã gây ra trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
Thảm sát Mỹ Lai là một tội ác chiến tranh của Lục quân Mỹ đã gây ra trong thời gian Chiến tranh Việt Nam.
Tháng 12/1967, Đại đội Charlie thuộc Tiểu đoàn số 1, Trung đoàn bộ binh số 20, Lữ đoàn bộ binh số 11, Sư đoàn bộ binh số 23, Lục quân Mỹ, đã tới miền Nam Việt Nam.
Trong thời gian diễn ra sự kiện Tết Mậu Thân (tháng 1/1968), Tiểu đoàn 48 của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đã tiến hành một số cuộc tấn công trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. Tình báo Mỹ cho rằng, sau sự kiện Tết Mậu Thân, Tiểu đoàn 48 đã rút lui về ẩn náu tại địa bàn làng Sơn Mỹ thuộc tỉnh này, cụ thể là các thôn Mỹ Lai 1, 2, 3 và 4.
Lính Mỹ đốt phá nhà của người dân
Ngày 16/3/1968, theo lệnh cấp trên, tốp lính Mỹ xả súng tại thôn Mỹ Lai, tỉnh Quảng Ngãi, khiến hơn 500 người thiệt mạng. Trung úy William Calley (khi đó 25 tuổi), chỉ huy "binh đoàn Charlie" thuộc lữ đoàn bộ binh thứ 11, phát động vụ thảm sát.
Sau đó, lính Mỹ bắt đầu hủy diệt tất cả những gì chuyển động, người, gia súc, gia cầm... Họ bị giết bằng các loạt súng, bằng lưỡi lê hoặc bằng lựu đạn với mức độ tàn bạo mỗi lúc một cao.
Trung úy William Calley ra tòa án quân sự vào năm 1970
Trước khi bị sát hại, nhiều người trong số các nạn nhân còn bị cưỡng bức, quấy rối, tra tấn, đánh đập hoặc cắt xẻo các bộ phận trên cơ thể.
Theo BBC, các đơn vị Lục quân Mỹ đã thảm sát hàng loạt 504 người, trong đó phần lớn là phụ nữ và trẻ em. Trong khi đó, chỉ một binh sĩ Mỹ bị thương do trúng đạn của đồng đội.
Sau phiên tòa 10 tháng, Calley bị tòa tuyên là có tội ngày 10/9/1971 với các tội danh giết người có chủ ý và ra lệnh cho cấp dưới nổ súng. Được biết, số người dân bị sát hại dưới họng súng của Calley là 22 người.
Calley không phủ nhận vai trò của mình trong vụ thảm sát Mỹ Lai nhưng khẳng định, ông tiến hành theo mệnh lệnh của đại úy Ernest Medina.
"Vì sao tôi không kháng lệnh? Tôi phải nói rằng, khi đó, tôi chỉ là một trung úy đang nhận lệnh từ chỉ huy nên tôi phải tuân theo. Có lẽ, tôi đã phục tùng mệnh lệnh một cách ngu ngốc", Calley trả lời khi được hỏi tại sao lại phục tùng một mệnh lệnh trái với luật pháp.
Được biết, Calley là quân nhân Mỹ duy nhất bị tuyên có tội và phải nhận hình phạt trong vụ thảm sát Mỹ Lai.
Những người phụ nữ Việt Nam với các em nhỏ tại Mỹ Lai ngày 16/3/1968. Họ bị lính Mỹ giết gần như ngay sau khi bức ảnh được chụp
Theo AP, ban đầu Calley bị tuyên án chung thân nhưng Tổng thống Mỹ khi đó là Richard Nixon đã ra quyết định giảm án và yêu cầu hình thức giam lỏng tại gia đối với Calley. Calley được phóng thích sau 3 năm.
Sau đó, Calley ở lại Columbus và làm việc cho một cửa hàng trang sức do bố vợ sở hữu, trước khi chuyển đến Atlanta. Calley luôn cảm thấy xấu hổ. Ông không xuất hiện trước mặt công chúng và từ chối mọi lời đề nghị trả lời phỏng vấn báo chí về vụ thảm sát tại Mỹ Lai.
Tuy nhiên, vào tháng 8/2009, sau hơn 40 năm, Calley đã phá vỡ sự im lặng khi công khai xin lỗi về tội ác năm xưa khi nhận lời mời tới phát biểu ở Kiwanis Club, Columbus.
"Không một ngày nào trôi qua mà tôi không cảm thấy hối hận vì những gì đã xảy ra ngày hôm đó tại Mỹ Lai. Tôi rất ân hận trước những người dân Việt Nam bị giết và gia đình của họ. Tôi thành thật xin lỗi", ông Calley nói.
Thi thể người dân Việt Nam nằm giữa đường sau vụ thảm sát kinh hoàng
William George Eckhardt, Tổng công tố viên trong vụ án ở Mỹ Lai, rất ngạc nhiên về hành động xin lỗi của Calley. Fleming và Lennie Pease, chủ tịch Kiwanis Club, cho biết Calley xin lỗi ngay đầu bài phát biểu ngắn trước khi trả lời các câu hỏi.
"Xin lỗi vì đã sát hại quá nhiều người không phải là hành động dễ dàng. Nhưng ít ra, bây giờ ông ấy đã công khai thừa nhận trách nhiệm", Eckhardt, giáo sư luật tại trường đại học thành phố Missouri-Kansa nói.
Một người có mặt tại buổi gặp gỡ hôm đó cho hay: "Những người tham dự đều cảm nhận rõ rằng Calley rất ăn năn. Ông ấy nói nhỏ, khó nghe, và nghẹn ngào khi trả lời các câu hỏi".
Sau khi lẩn trốn dư luận trong nhiều thập kỷ, năm 2009, William Calley xin lỗi công khai về tội ác ông gây ra ở Mỹ Lai
Fleming cho biết ông đã nói chuyện với Calley vài lần về chiến tranh ở Việt Nam. Ông mô tả Calley, dù đã có vai trò lớn trong cuộc thảm sát Mỹ Lai, là một người có lòng trắc ẩn. "Ông ấy có lẽ cảm thấy đến lúc phải nói gì đó", Fleming cho hay. "Tôi cứ tưởng với ông ấy mọi chuyện đã qua nhưng có vẻ không phải thế".
Pham Thanh Cong, một người sống sót sau vụ thảm sát, tỏ ra độ lượng. "Đó là bi kịch của quá khứ. Chúng tôi chấp nhận lời xin lỗi của Calley dù nó đến quá trễ. Tôi muốn ông ấy trở lại đây. Có thể lúc này Calley đang rất ăn năn về những lỗi lầm đã gây ra hơn 40 năm trước", ông Cong nói.
Cong chứng kiến cảnh mẹ và các anh em lần lượt ngã gục dưới súng của lính Mỹ trong vụ sát hại hàng loạt năm 1968.
Yên Yên (tổng hợp)
