Trong bối cảnh Trung Quốc đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, sự xuất hiện của một tân tổng thống Mỹ khó đoán và thiếu kinh nghiệm chính trường sẽ càng khiến Bắc Kinh rơi vào "đống tơ vò".
Sự rối rắm nảy sinh sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016 khi hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Tân Hoa xã nói rằng Chủ tịch Tập Cận Bình đã gửi điện mừng đến Tổng thống đắc cử Donald Trump. Trong khi đó, chiến dịch tranh cử của Trump phủ nhận việc tổng thống đắc cử nói chuyện hoặc nhận lời chúc mừng từ ông Tập. Giới chức Trung Quốc không xác nhận và cũng từ chối bình luận về các thông tin trên.
Cuối cùng, Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) chứng thực rằng ông Tập đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp tương lai hôm 14/11. Trong cuộc gọi, ông Tập được cho là đã kêu gọi "sự tôn trọng lẫn nhau" và nhấn mạnh "hợp tác là lựa chọn đúng đắn duy nhất" cho Trung Quốc và Mỹ. Theo tờ Wall Street Journal, văn phòng của Trump xác nhận cuộc điện đàm này trong một thông báo. Theo thông báo này, đáp lại lời chúc mừng của ông Tập, Trump nói rằng ông tin "hai nhà lãnh đạo sẽ tạo ra những mối quan hệ mạnh mẽ nhất cho hai nước trong tương lai".
 |
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp tương lai Donald Trump hôm 14/11. Ảnh: CNN |
Mặc dù sự nhầm lẫn ban đầu đã được xóa bỏ, một số nhà phân tích vẫn hướng sự chú ý đến mỗi từ ngữ trong điện mừng và cuộc gọi của ông Tập. Trong chiến dịch tranh cử của mình, Trump từng tuyên bố sẽ trừng phạt Trung Quốc bằng cách áp dụng mức thuế 45% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và gọi quốc gia này là kẻ thao túng tiền tệ. Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để xác định những Chính sách "hà khắc" mà Trump đưa ra khi tranh cử có được áp dụng hay không.
[mecloud]dabk3CPwzS[/mecloud]
Nên đọcHiện nay, Trung Quốc đang phải đối mặt với nền kinh tế tăng trưởng chậm, các khoản nợ lớn của chính phủ, một nhà lãnh đạo ủng hộ độc lập ở Đài Loan và sự leo thang cùng những căng thẳng chưa giải quyết được với Nhật Bản và các quốc gia tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Và bây giờ, Trump mang đến một sự không chắc chắn cho mối quan hệ Mỹ - Trung. Sự khó đoán và thiếu kinh nghiệm chính trường của Trump dường như sẽ gây nhiều khó khăn cho Trung Quốc.
Để hiểu về những ý nghĩa ẩn trong điện mừng của Tập Cận Bình, chúng ta phải nhận ra 2 điểm khác so với những tuyên bố, ý tưởng và niềm tin trước đó của nhà lãnh đạo Trung Quốc.
Trước hết, trong bức điện mừng đầu tiên gửi tới Trump, ông Tập đã tránh đề cập đến khái niệm "quan hệ cường quốc kiểu mới", dù có bao hàm cả ý này trong lời lẽ của mình. Khái niệm này là hy vọng của Trung Quốc để tránh "bẫy Thucydides" (cách nói tóm tắt ý tưởng rằng sức mạnh đang tăng lên của Trung Quốc là hiện thân của một thay đổi cấu trúc đe dọa thế lực của Mỹ), kỳ vọng được Mỹ đối xử ngang hàng và sẵn sàng tạo dựng nên trật tự thế giới. Ông Tập nhắc lại thuật ngữ "quan hệ cường quốc kiểu mới" và đấu tranh cho quan điểm này mỗi khi gặp Tổng thống Obama.
 |
Tập Cận Bình là chủ tịch Trung Quốc đầu tiên đề cập trực tiếp đến những khác biệt với Mỹ trong một điện mừng. Ảnh: Reuters |
Ngược lại, ban đầu, Mỹ chấp nhận khuôn khổ này nhưng ngay sau đó lập tức vứt bỏ và không tán thành thuật ngữ này trong những năm gần đây. Thay vào đó, Washington xem xét khái niệm này bằng sự nghi ngờ và chỉ trích. Mỹ không thể nắm bắt được ý nghĩa phong phú đằng sau cụm từ này và những lo ngại ảnh hưởng của nó đối với các đồng minh, đối tác an ninh ở châu Á - Thái Bình Dương, bởi vậy, họ không ủng hộ một ý tưởng do Trung Quốc đưa ra.
Mặc dù vậy, các quan chức Trung Quốc không ngừng đề cập đến khái niệm "quan hệ cường quốc kiểu mới" cả ở trong và ngoài nước. Điều đáng chú ý là trong cuộc gọi đầu tiên với Trump, Tập Cận Bình không đưa ra thuật ngữ này. Điều này hàm ý rằng, ông Tập hoặc đã tạm thời loại bỏ thuật ngữ này, hoặc không còn đủ nhiệt huyết để đấu tranh cho nó, thay vào đó tập trung nhiều hơn để làm sao đối phó với các vấn đề thực tế và vượt qua những khó khăn.
[mecloud]QSgYAv37zU[/mecloud]
Thứ hai, đây là lần đầu tiên một chủ tịch Trung Quốc đề cập tới những khác biệt giữa hai nước trong một điện mừng. Ông Tập nói rằng, "Trung Quốc hy vọng làm việc với Mỹ để kiểm soát những khác biệt theo cách có tính xây dựng", theo Tân Hoa xã.
So với ông Tập, người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào hiếm khi đề cập đến những khác biệt một cách trực tiếp. Chẳng hạn, ông Hồ Cẩm Đào luôn đề cập đến "loạt lợi ích chung và cơ sở hợp tác" trong điện mừng gửi tới người đồng cấp Mỹ các năm 2004, 2008 và 2012, không xác định sự khác biệt. Ông Tập nhấn mạnh hai bên tăng cường phối hợp và hợp tác, nhưng mặt khác, ông Tập cũng mặc nhiên thừa nhận sự khác biệt là một vấn đề gai góc và do đó nhấn mạnh làm thế nào để giải quyết những khác biệt đó theo cách có tính xây dựng.
 |
Sự khó đoán và thiếu kinh nghiệm chính trường của Trump sẽ gây không ít khó khăn cho Trung Quốc. Ảnh: AP |
Mỹ và Trung Quốc có quan điểm khác nhau trong nhiều vấn đề như chính sách tiền tệ, thuế, an ninh mạng, và tranh chấp lãnh thổ. Hơn nữa, Trump đang tìm cách để nhanh chóng rút khỏi Thỏa thuận khí hậu Paris, điều có thể khiến Trung Quốc bối rối. Chính quyền Obama từng nói rằng hợp tác biến đổi khí hậu là một trong những thành tựu lớn nhất giữa hai nước.
Ý nghĩa ẩn chứa trong thông điệp chúc mừng của ông Tập gửi Trump phản ánh sự không chắc chắc của Trung Quốc đối với tổng thống mới đắc cử, vì Trump có thể dễ dàng lật đổ khuôn khổ và những cam kết do Obama và Tập Cận Bình xây dựng nên. Trump là một câu đố đối với Trung Quốc.
Mặc dù có những điểm lạc quan trong lời chúc mừng của ông Tập đến Trump, người ta vẫn cảnh giác với với một chút thay đổi từ ngữ, phản ánh sự không chắc chắn của Trung Quốc và một thái độ mất bình tĩnh đối với Trump. Không có gì phải nghi ngờ, chính sách cô lập của Trump có thể mang đến cho Trung Quốc cơ hội để định hình và thiết lập trật tự ở khu vực Đông Á. Tuy nhiên, sự khó đoán, những ý tưởng đả phá quy tắc, chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa dân túy của Trump có thể gây tổn hại lớn cho quan hệ Trung - Mỹ.
[mecloud]ej35XNrTTJ[/mecloud]
Lê Huyền (The Diplomat)
