(Tinmoi.vn) Hành vi của Trung Quốc chỉ có thể chứng minh rằng thuyết "trỗi dậy hòa bình" đã chết. Sự quyết đoán và gây hấn của Bắc Kinh khiến các nước láng giềng ngày một xa lánh Trung Quốc.
Trong một thập kỷ qua, Trung Quốc đã cố gắng để thuyết phục cả thế giới rằng họ đang trỗi dậy hòa bình. Thuật ngữ “trỗi dậy hòa bình” được sử dụng lần đầu tiên năm 2003 khi Zheng Bijian, người sau đó trở thành Phó giám đốc Trường Đảng Trung Quốc, phát biểu tại Diễn đàn châu Á Boao. Về sau, thuật ngữ này được các nhà lãnh đạo Trung Quốc như Thủ tướng Ôn Gia Bảo sử dụng trong các bối cảnh quan hệ quốc tế khác nhau.
Những nguyên tắc chính trong thuyết “trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc, được thay thế bằng “phát triển hòa bình” từ năm 2004 là: Trung Quốc sẽ không theo đuổi mộng bá chủ, tăng trưởng kinh tế và quân sự không đe dọa hòa bình và ổn định tại khu vực và quốc tế, các nước khác sẽ được hưởng lợi từ sức mạnh và tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc. Để tầm nhìn này trở thành hiện thực, Bắc Kinh đánh giá cao vai trò của quyền lực mềm và cho rằng việc thúc đẩy quan hệ tốt với các nước láng giềng sẽ giúp họ nâng cao sức mạnh quốc gia một cách toàn diện. Như vậy, luận án trỗi dậy hòa bình nhấn mạnh việc hợp tác để hướng tới giải quyết tranh chấp chủ quyền của Trung Quốc, kể cả những tranh chấp lãnh hải.
Một lý do để thuyết trỗi dậy hòa bình xuất hiện là chống lại những quốc gia coi Trung Quốc là một mối đe dọa. Nói rộng ra, “Thuyết mối đe dọa Trung Quốc” cho rằng sự tăng trưởng bền vững của Bắc Kinh sẽ cho phép họ mở rộng và hiện đại hóa quân đội. Sức mạnh đang lên của Trung Quốc có khả năng làm thay đổi cán cân quyền lực tại khu vực và quốc tế theo hướng có lợi cho họ, đe dọa đến lợi ích và an ninh của nhiều quốc gia khác. Nhiều người Trung Quốc cho rằng thuyết này là do Mỹ đưa ra nằm trong chiến lược ngăn chặn sự trỗi dậy của Bắc Kinh.
Tuy nhiên, các sự kiện tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương từ năm 2007 đã chứng minh rằng “thuyết đe dọa Trung Quốc” là do chính Trung Quốc vô tình gây ra khi Bắc Kinh ngày càng tiếp cận với các nước láng giềng một cách hung hãn. Tàu chấp pháp của Trung Quốc đã hoạt động tích cực tại khu vực mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền ở biển Hoa Đông và Biển Đông. Họ bắt và tấn công tàu cá của các quốc gia Đông Nam Á tại vùng đánh bắt truyền thống của các nước này, gây hấn với tàu hải quân Mỹ khi đang hoạt động tại biển Hoa Đông và Biển Đông và có những phản ứng thô bạo khi tàu Trung Quốc hoạt động đánh bắt trái phép tại khu vực của quốc gia khác.
Bắc Kinh cũng đã có những động thái khác nhau để thách thức tình trạng hiện tại ở khu vực tranh chấp trên Biển Đông. Năm 2009, lần đầu tiên Trung Quốc đưa ra luận điểm đường 9 đoạn, đòi chủ quyền tại hơn 80% Biển Đông. Trong năm 2012, Trung Quốc đã phái nhiều tàu thuyền tới để thách thức sự hiện diện của Philippines tại bãi cạn Scarborough và thậm chí sau đó còn chiếm luôn quyền kiểm soát bãi cạn này. Cũng trong năm đó, Trung Quốc xây dựng thành phố Tam Sa trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và đưa quân đồn trú tới đây để đòi chủ quyền tại Biển Đông.
Từ năm 2011, Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) đã mở rộng phạm vi hoạt động rộng hơn về phía nam, mời thầu quốc tế các khối dầu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Trong vài tuần trước, căng thẳng đã leo lên một nấc thang mới. Việc Trung Quốc đơn phương đưa giàn khoan dầu vào khu vực cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý là một trong những hành động nghiêm trọng nhất. Để bảo vệ các giàn khoan khỏi tàu chấp pháp của Việt Nam, Trung Quốc đã huy động nhiều tàu thuyền, trong đó có cả tàu chiến tới đây. Các tàu Trung Quốc đã cố tình đâm tàu Việt Nam khi phía Việt Nam muốn tiếp cận giàn khoan. Tình hình nguy hiểm có nguy cơ làm tăng căng thẳng giữa hai nước.
Hành vi của Trung Quốc chỉ có thể chứng minh rằng thuyết "trỗi dậy hòa bình" đã chết. Sự quyết đoán và gây hấn của Bắc Kinh khiến các nước láng giềng ngày một xa lánh Trung Quốc. Chỉ có tôn trọng hòa bình khu vực và quốc tế, an ninh, luật pháp quốc tế thì Bắc Kinh mới có thể làm giảm căng thẳng tại khu vực khi muốn phát triển lâu dài.
Bảo Linh (Theo Thenationalinterest)
