Một năm sau, WHO vẫn đang vật lộn để tìm hiểu về Covid-19, thuyết phục các nước từ bỏ khuynh hướng dân tộc chủ nghĩa và giúp vắc xin đến được những nơi cần chúng nhất.
Trong suốt chặng đường này, WHO đã mắc phải một số sai lầm phải trả giá: Họ khuyến cáo mọi người không nên đeo khẩu trang trong nhiều tháng và khẳng định Covid-19 không lây lan trong không khí. Tổ chức cũng không công khai chỉ trích các nước, đặc biệt là Trung Quốc. Điều này đã tạo ra một số quan điểm chính trị phức tạp, thách thức uy tín của WHO, đẩy cơ quan này vào thế khó giữa 2 cường quốc thế giới và bị chính quyền Trump chỉ trích dữ dội.
Sự ủng hộ từ Tổng thống Joe Biden mang lại cho WHO một khoảng không để thở nhưng tổ chức này vẫn phải đối mặt với một nhiệm vụ to lớn phía trước khi cố gắng đưa ra một số thẩm quyền đạo đức trong bối cảnh toàn cầu tranh giành vắc xin khiến hàng tỷ người không được bảo vệ.
"WHO đã đi sau một chút, thận trọng hơn đề phòng", bà Gian Luca Burci, cựu cố vấn pháp lý của WHO tại viện Sau đại học ở Geneva nói. WHO ra lời cảnh báo đầu tiên vào ngày 30/1/2020 khi gọi dịch bệnh là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu. Nhưng nhiều quốc gia đã phớt lờ hoặc xem nhẹ cảnh báo. Các chuyên gia cho biết chỉ khi Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus tuyên bố "đại dịch" 6 tuần sau đó, vào ngày 11/3/2020, hầu hết các chính phủ mới có hành động. Khi đó đã quá muộn, virus đã lây lan đến mọi lục địa, ngoại trừ Nam Cực.
Một năm sau, WHO vẫn xuất hiện trong tình trạng què quặt. Một nhóm do WHO dẫn đầu đã tới Trung Quốc vào tháng 1 để điều tra nguồn gốc Covid-19. Trước đó, WHO liên tục ca ngợi Trung Quốc vòa năm ngoái là phản ứng nhanh chóng, minh bạch. Tuy nhiên, những bản ghi âm các cuộc họp riêng mà AP thu thập được cho thấy các quan chức hàng đầu của WHO đã rất thất vọng về sự thiếu hợp tác của Bắc Kinh. "Mọi người đã tự hỏi tại sao WHO lại ca ngợi Trung Quốc vào tháng 1/2020", bà Burci nói. Những lời khen ngợi ấy đã "ám ảnh WHO một thời gian dài".
Một số chuyên gia nói rằng những sai lầm của WHO đã phải trả giá đắt và tổ chức này vẫn phụ thuộc quá nhiều vào khoa học cứng nhắc thay vì chấp nhận rủi ro đươc tính toán để đảm bảo an toàn cho mọi người.
Tiến sĩ Trish Greenhalgh, giáo sư khoa học chăm sóc sức khỏe ban đầu tại ĐH Oxford, có tham gia một số ủy ban chuyên gia của WHO cho biết: "Không có gì phải nghi ngờ khi việc WHO không tán thành khẩu trang sớm đã gây thiệt hại về sinh mạng". Mãi đến tháng 6 WHO mới khuyến cáo mọi người thường xuyên đeo khẩu trang. Trước đó rất lâu cơ quan y tế của nhiều nước đã làm như vậy.
Greenhalgh ít quan tâm đến việc yêu cầu WHO chuộc lỗi trong quá khứ, nhưng tổ chức này cần sửa đổi Chính sách trong tương lai. Vào tháng 10, bà đã viết thư cho người đứng đầu một ủy ban quan trọng của WHO, nêu lên những quan ngại về việc theieus chuyên môn của một số thành viên. Tuy nhiên, bà chưa từng nhận được phản hồi. "Vụ bê bối này không chỉ ở quá khứ. Nó còn ở hiện tại và leo thang trong tương lai", bà Greenhalgh nói.
Raymond Tellier, phó giáo sư tại Đại học McGill của Canada nói: “Nếu các khuyến nghị của WHO không đủ mạnh, chúng ta có thể thấy đại dịch sẽ tiếp diễn lâu hơn nữa". WHO hiện đang nỗ lực để đảm bảo rằng người dân ở các nước nghèo nhất thế giới được tiêm vắc xin thông qua sáng kiến COVAX.
Tổng giám đốc WHO, Tedros, chủ yếu kêu gọi các quốc gia hành động “đoàn kết”, cảnh báo rằng thế giới đang đứng trước bờ vực của “thảm họa đạo đức” nếu vắc xin không được phân phối công bằng. Mặc dù ông đã yêu cầu các nước giàu chia sẻ vắc xin cho các nước nghèo và không tiến hành mua thêm, nhưng không có nước nào nghe theo.
Tuy nhiên, trong suốt đại dịch, WHO đã nhiều lần từ chối chỉ trích các nước giàu vì thiếu sót của họ trong việc ngăn chặn virus. Gần đây, ông Tedros dường như đã có tiếng nói cứng rắn hơn một chút khi nói sự thật với các nhà lãnh đạo. Ông nói với Tổng thống Đức về sự cần thiết để nước giàu chia sẻ vắc xin, chỉ trích Trung Quốc vì không nhanh chóng cấp thị thực cho nhóm điều tra do WHO đứng đầu. Tuy nhiên, các quan chức hàng đầu của WHO đã nhiều lần nói rằng việc chỉ trích các quốc gia không phải là phong cách của cơ quan này.
(Theo AP)
