(Tinmoi.vn) Trong bối cảnh căng thẳng hai nước Việt Nam - Trung Quốc đang leo thang sau khi Bắc Kinh hạ đặt giàn khoan trái phép trên Biển Đông, hội thảo khoa học lớn về lịch sử Việt Nam và mối quan hệ Nga - Việt Nam đang diễn ra tại Moscow.
Tờ Tiếng nói nước Nga cho biết, tình hình căng thẳng xung đột giữa Việt Nam và Trung Quốc trên Biển Đông trở thành một trong những chủ đề tâm điểm tại hội thảo lần này. Các chuyên gia nhận định rằng, tìm cách hạ đặt giàn khoan gần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, Bắc Kinh đang theo đuổi các mục tiêu địa chính trị chứ không phải kinh tế.
Giàn khoan Hải Dương 981 (Haiyang Shiyou 981) trị giá gần một tỷ đô la được xây dựng cho các hoạt động khoan ở độ sâu lớn. Nhưng theo nhận định của các chuyên gia phân tích, trữ lượng dầu khí tại vị trí hạ đặt HD 981 là không đáng kể. Bên cạnh đó, Bắc Kinh mỗi ngày đang tiêu tốn hàng trăm nghìn USD cho sự hoạt động của giàn khoan này, trong khi nó chưa hề mang lại bất cứ lợi nhuận kinh tế nào.
Biểu tình phản đối giàn khoan trái phép Trung Quốc của người Việt Nam tại Pháp
Sự xuất hiện của giàn khoan trong vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam đã gây phản ứng rất mạnh mẽ tại Việt Nam, đồng thời đột ngột gia tăng độ căng thẳng trong khu vực. Bằng biện pháp ôn hòa, bình tĩnh nhưng không kém phần cương quyết, dứt khoát, Chính phủ Việt Nam nhiều lần yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan khỏi Biển Đông. Phong trào phản đối giàn khoan HD 981 của nhân dân Việt Nam và kiều bào ở nước ngoài dâng cao đáng kể. Bên cạnh đó, động thái này của Trung Quốc cũng hứng không ít chỉ trích, lên án từ dư luận quốc tế.
Phó Giáo sư Grigory Lokshin từ Viện Nghiên cứu Viễn Đông, Viện Hàn lâm khoa học Nga cho rằng, đây là một thách thức không chỉ với Việt Nam mà cả các nước Đông Nam Á khác, cũng như với Mỹ.
“Do vị trí địa chính trị, hôm nay Việt Nam lọt vào sự giao cắt đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc. Tất cả những gì Trung Quốc hành động liên quan đến Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác cần phải được đánh giá qua lăng kính quan hệ Mỹ - Trung. Chuyến công du gần đây của Tổng thống Mỹ Obama ở Đông Á cho thấy “bước ngoặt” của Mỹ về phía châu Á được quảng bá rầm rộ đang có chiều hướng lụi tắt, Mỹ vất vả đưa đẩy giữa các đồng minh châu Á và Trung Quốc. Bằng việc hạ đặt giàn khoan ở Biển Đông, Trung Quốc muốn chứng tỏ với các quốc gia trong khu vực rằng Mỹ không thể làm gì nhiều hơn. Đây còn là một thách thức với ASEAN - sự kiện diễn ra vài ngày trước hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Myanmar", ông nói.
Các nhà lãnh đạo ASEAN tại Hội nghị cấp cao lần thứ 24
Theo nhận xét của PGS. TSKH Trần Khánh, Tổng biên tập tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á tại Việt Nam, xung đột trên Biển Đông không chỉ là sự đối đầu về chủ quyền các vùng lãnh thổ, mà còn là xung đột địa chính trị, lợi ích giữa các nước lớn. Việt Nam chủ trương giải quyết vấn đề bằng con đường hòa bình, sử dụng các phương pháp ngoại giao và pháp lý, thông qua các cuộc đàm phán song phương và đa phương.
Tiếng nói nước Nga tiếp tục dẫn lời Phó Giáo sư Grigory Lokshin, cho rằng, chính trị gia người Anh thế kỷ XIX huân tước Palmerston đã nêu một công thức nổi tiếng: "Nước Anh không có kẻ thù hay bạn bè vĩnh viễn mà chỉ có lợi ích vĩnh viễn" và công thức này vẫn phù hợp trong thời đại ngày nay. Những lợi ích này được hình thành trong một tập hợp phức tạp, bởi Việt Nam và Trung Quốc đều ràng buộc chặt chẽ trong các lĩnh vực chính trị và kinh tế.
Theo ông Grigory Lokshin, các nhà lãnh đạo Việt Nam đã tỏ ra nghiêm túc và có trách nhiệm trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia, .
“Rõ ràng là các nhà lãnh đạo Việt Nam đã thể hiện sự bình tĩnh và kiên nhẫn tuyệt vời trong trường hợp này, khi họ đưa ra sự đánh giá công khai về tình hình vào ngày 16 tháng 5, gần hai tuần sau khi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan gần quần đảo Hoàng Sa. Các cuộc đàm phán được thực hiện tích cực với phía Trung Quốc, đã làm tất cả những gì có thể để ngăn chặn leo thang xung đột lên cấp độ quốc tế", Phó Giáo sư Grigory Lokshin nói.
Những cuộc đàm phán giải quyết xung đột một cách hòa bình vẫn đang diễn ra. Tuy nhiên, một điều không thể phủ nhận rằng, hành động hung hăng của Trung Quốc càng khiến các quốc gia láng giềng và trong khu vực thêm đề cao cảnh giác, dè chừng hơn. Mục tiêu chia rẽ ASEAN của Trung Quốc cũng đi vào "ngõ cụt" khi mà tổ chức này đang thể hiện rõ sự đoàn kết, gắn bó và thống nhất trong thái độ đối với động thái mới nhất của Bắc Kinh trong khu vực. Việt Nam sẽ tăng cường hơn nữ năng lực quốc phòng cũng như tìm kiếm các nhà cung cấp mới. Điều này cũng áp dụng cho các quốc gia khác ở Đông Nam Á trước nguy cơ luôn tiềm tàng từ "người láng giềng khổng lồ".
Yên Yên (TH)
